Αρχαία Ελληνικά Το Αντικείμενο ( Θεωρία – ασκήσεις)
Αντικείμενο ονομάζεται ο όρος της πρότασης που δηλώνει το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα στο οποίο μεταβαίνει ή στο οποίο αναφέρεται η ενέργεια του υποκειμένου.
Το αντικείμενο, τίθεται πάντοτε σε μια από τις πλάγιες πτώσεις: γενική, δοτική, αιτιατική.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική ενώ το αντικείμενο βρίσκεται στις πλάγιες πτώσεις, τη γενική, τη δοτική και την αιτιατική.
Ως αντικείμενο τίθεται:
α) Oυσιαστικό: Οἱ Ἀθηναῖοι ἐφρούρουν τὰ τείχη.
β) Επίθετο, μετοχή ή αντωνυμία: Τοὺς ξένους ἀδικεῖ σφόδρα. Εὐμενῶς ἐδέξατο ἡμᾶς.
γ) Απαρέμφατο (άναρθρο ή έναρθρο): Ξύνεδροι βούλονται γίγνεσθαι.
Οἱ ἔφιπποι φοβοῦνται τὸ καταπεσεῖν.
δ) Άκλιτη λέξη ή φράση με άρθρο:
Τοὺς μὲν ἀπέκτεινε, τοὺς δὲ ἠνδραπόδισε. (υποδούλωσε)
ε) Εμπρόθετος προσδιορισμός με ή χωρίς άρθρο:
Ἑώρων τοὺς ἀπὸ Φυλῆς εὐτυχοῦντας.
Διέφθειραν ἐς ὀκτακοσίους. (Σκότωσαν περίπου οχτακόσιους.)
στ) Δευτερεύουσα ονοματική πρόταση Λέγουσιν ὅτι δεκαταῖος ἀφίκετο ἐπὶ τὸ ὄρος. Φοβεῖται μὴ τὰ ἔσχατα πάθῃ.
| Τα ενεργητικά ρήματα, δηλαδή όσα σημαίνουν ότι το υποκείμενο ενεργεί, διακρίνονται σε δυο κατηγορίες, τα αμετάβατα και τα μεταβατικά. | ||
| Μεταβατικά λέγονται τα ρήματα εκείνα που δηλώνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου τους μεταβαίνει σε ένα άλλο πρόσωπο ή πράγμα το οποίο ονομάζεται αντικείμενο. Το αντικείμενο τίθεται πάντα σε μια από τις πλάγιες πτώσεις (γενική, δοτική, αιτιατική) Τα μεταβατικά ρήματα διακρίνονται σε: |
Αμετάβατα λέγονται εκείνα τα οποία δηλώνουν ότι το υποκείμενο ενεργεί, χωρίς όμως η ενέργειά του να μεταβαίνει σε άλλο πρόσωπο ή πράγμα π.χ. Ουτος φευγει | |
α) Μονόπτωτα· δέχονται ένα αντικείμενο ή περισσότερα στην ίδια πλάγια πτώση, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους παρατακτικά ή χωρίζονται με κόμμα: Ἐπαινοῦμεν τοὺς δικαίους. |
β) Δίπτωτα· δέχονται δύο αντικείμενα σε δύο διαφορετικές πλάγιες πτώσεις ή δύο αντικείμενα σε αιτιατική, από τα οποία το ένα είναι πρόσωπο και το άλλο πράγμα: |
|
| Στα δίπτωτα ρήματα υπάρχει: Α) Το άμεσο Αντικείμενο (μεταβαίνει άμεσα η ενέργεια του Υποκειμένου) Και Β) το έμμεσο Αντικείμενο(μεταβαίνει έμμεσα η ενέργεια του Υποκειμένου) |
||
Το αντικείμενο μπορεί να παραλείπεται, όταν εύκολα εννοείται:
Τἀληθῆ ἐρῶ καὶ οὐκ ἀποκρύψομαι. [τἀληθῆ ]
Αντί της αιτιατικής πράγματος ως αντικείμενο μπορεί να τεθεί απαρέμφατο ή, δευτερεύουσα πρόταση:
Ἐκέλευσεν τοὺς τοξότας ἐκτοξεύειν ἐς τοὺς βαρβάρους.
Δείξομεν τοῖς βαρβάροις ὅτι δυνάμεθα τοὺς ἐχθροὺς τιμωρεῖσθαι.
Με βάση την πτώση εκφοράς του αντικειμένου, άμεσο είναι το αντικείμενο σε αιτιατική και έμμεσο το αντικείμενο σε γενική ή δοτική. Όταν το ρήμα συντάσσεται με γενική και δοτική, άμεσο είναι το αντικείμενο σε γενική, ενώ, όταν το ρήμα συντάσσεται με δύο αιτιατικές, άμεσο είναι το αντικείμενο που δηλώνει πρόσωπο:
| Άμεσο | Έμμεσο |
| Αιτιατική | Γενική ,Δοτική |
| Αιτιατική προσώπου | Αιτιατική πράγματος
Απαρέμφατο Δευτερεύουσα πρόταση |
| Γενική | Δοτική |
| Αιτιατική πράγματος
Απαρέμφατο Δευτερεύουσα πρόταση |
Γενική ,Δοτική |
Άσκηση:
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το ή τα αντικείμενα των ρημάτων. Για τα δίπτωτα ρήματα να διακρίνετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο.
– Διδάσκει τούς νέους τήν ἀρετήν.
– Ἔπεισαν τούς Θηβαίους βοηθεῖν.
– Εἶπε τῷ Ξενοφῶντι ὅτι ἀποπέμψει αὐτόν.
-Οἱ θεοὶ νίκην ἡμῖν διδόασιν
-Ὁ πάππος τὸν Κῦρον στολὴν καλὴν ἐνέδυσε.
-Οἱ πατέρες ἡμῶν Μήδων ἐκράτησαν (= νίκησαν).
– Πολλά ἀγαθά οἱ θεοί παρέχουσιν τοῖς άνθρώποις.
– Βλάπτει τόν ἄνδρα θυμός.
ΥΓ. Παιδιά με τη βοήθεια της τεχνολογίας προσπαθούμε να επικοινωνούμε για να μην ξεχάσουμε και αυτά που μάθαμε και για να περνάει η ώρα μας κάπως δημιουργικά.Πάνω από όλα όμως για να ακονίζουμε το μυαλό μας. Περιμένω τις απαντήσεις σας.
ΦΑΡΔΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
( fardikaterina46@gmail.com ).
